bron: Pixabay.com

Onzichtbaar vriendverdriet

Einde vriendschap kan meer pijn doen dan einde relatie

Als je liefdesverdriet hebt, kun je dat overal kwijt. Bij je baas, je familie en je vrienden. Maar er bestaat ook zoiets als vriendverdriet, als de vriendschap eindigt. Vriendverdriet doet net zoveel pijn als liefdesverdriet en in sommige gevallen zelfs meer.

Dat is ook compleet logisch, volgens psycholoog Miriam Kirmayer. Kirmayer is expert op het gebied van vriendschap en bekijkt al een decennium hoe vriendschappen ons vormen en raken. (Over het tegenovergestelde: hoe vriendschappen tot stand komen, dat kun je hier lezen.) Kirmayer onderzoekt ook hoe het einde van de vriendschap ons beïnvloedt.

Als een goede vriendschap eindigt, voelen we boosheid, pijn en verwarring. Net als bij liefdesverdriet. Echter: vriendverdriet is tóch anders. Er zijn een aantal belangrijke verschillen tussen het beëindigen van een vriendschap en het beëindigen van een liefdesrelatie, die vriendverdriet een stuk heviger kunnen maken.

Liefde heeft duidelijk einde, vriendschap niet

Zo is er ten eerste geen format, geen module voor het einde van een vriendschap. En wel voor een liefdesrelatie. In de meeste gevallen wordt het uitgemaakt. Of dat nu het begin is van een scheidingstraject of een appje van 3 regels: het is duidelijk, voor beide partijen, dat het over is. Misschien vliegen er nog verwijten heen en weer, maar vaak worden ook verwachtingen geuit, bijvoorbeeld hoe het contact in de toekomst zal verlopen. Het uitmaken is daarmee een ritueel. Het is duidelijk dat je niet meer verder gaat met elkaar en ook wat je na de breuk nog kan verwachten.

Onze vriendschappen zijn uniek. Een gedeeld gevoel voor humor of avontuur past voor ons gevoel vaak vooral bij die ene speciale vriend.

Dat is anders bij het einde van een vriendschap. Weinig vriendschappen worden actief beëindigd met een gesprek. Duidelijkheid over de vriendschap of het einde ontbreekt. En daarmee ook over eventuele vervolgstappen. Veel vaker begint het contact tegen te vallen. In kwaliteit of in kwantiteit. De meeste vrienden spreken dit niet uit. Het grote dubben begint: ‘Toen en toen niets van hem gehoord, moet ik nog appen voor zijn verjaardag?’. Die onduidelijkheid maakt een breuk in de vriendschap des te pijnlijker. Het zou heel goed kunnen dat de vriendschap voorbij is, zonder dat we het weten. We komen er dan pas achter op een definiërend moment, zoals een tijd van nood of een belangrijke mijlpaal. Je realiseert je dat je bent afgewezen. En ook dat je er geen bal aan kunt doen. Een echte afsluiting is er vaak niet bij vriendschap.

Ex-geliefde geeft uitleg, ex-maatje niet

Geliefden gunnen elkaar nog wel een gesprek en een uitleg. Als je gedumpt bent in een vriendschap, merk je het aan de afwezigheid en dat moet je maar accepteren. En dat doen we dan ook. We spreken onze teleurstelling en afwijzing niet uit, maar laten de ander gaan zonder slag of stoot. Die stilzwijgendheid van een stervende vriendschap is één van de moeilijkste aspecten van vriendverdriet. Dus je moet het vaak stellen zonder verklaring.

Vrienden bieden geborgenheid. Als je je vriend verliest, kun je je heel onveilig voelen.

Opgeteld zit je dus zonder afsluiting, zonder uitleg en zonder verwachting. En dan ontbreekt bij vriendverdriet ten slotte ook nog eens het sociale vangnet, dat je bij liefdesverdriet wél mag verwachten. Omdat de meeste vriendschappen namelijk niet exclusief zijn en de meeste liefdesrelaties wel, kan de verbreking van een liefdesrelatie op meer empathie rekenen van de buitenwereld. Je was immers speciaal voor elkaar. Het verdriet over het wegvallen van de partner gaat gepaard met steun en begrip door anderen.

De buitenwereld begrijpt wel liefdesverdriet, maar niet het vriendverdriet

Dat kun je bij vriendverdriet wel op je buik schrijven. Mensen gaan ervan uit dat je meerdere vrienden hebt en dat deze vriendschappen vervangbaar zijn. Toch is dat niet helemaal het geval. Net zoals mensen hun geliefde als uniek ervaren, ervaren ze ook die goede vriend als uniek. En daarmee de band. Je kunt met niemand zo lachen als met de verloren vriend of vriendin. Of zo goed praten, Of zoveel avonturen mee beleven.Het gevoel van verlies over vriendschap kan dus net zó hevig zijn, maar wordt minder begrepen.

Als je verdriet hebt over een verloren vriendschap, voel je je vaker alleen dan wanneer je liefdesverdriet hebt.

Volgens Kirmayer is het daarom belangrijk ook over het verlies van een vriendschap te communiceren. Zo kan een afsluitend bericht in de vorm van een appje wonderen doen. Al is het maar een paar zinnen waarin je aangeeft wat je jammer vindt en dat je je vriend het beste wenst. Het kan de afsluiting zijn die jijzelf en je vriend nodig hebt. Maar ook het communiceren met anderen over je vriendverdriet is noodzakelijk.

Het duidelijk maken waarom deze vriendschap speciaal en onvervangbaar was voor jou, vormt een positieve stap omdat je daarmee begrip kweekt voor het verlies dat je hebt geleden. En wat extra steun, ook als je ‘maar’ een vriend hebt verloren, is juist een integraal onderdeel om over je vriendverdriet heen te komen.

Gepubliceerd op 4 april 2023

Bronnen: Duke Universiteit North Carolina - NWO - Society of Psychology and Sociology Club USA - dr. Miriam Kirmayer