De kans dat een gevaarlijke tsunami de bewoonde wereld snel zal treffen, is veel groter dan gedacht. Die onthulling blijkt uit nieuw onderzoek.

Grote vloedgolven die op zee ontstaan, kunnen een verwoestende uitwerking hebben op steden en mensenlevens. Het risico’s op grote tsunami’s is veel hoger dan wetenschappers meenden. De boodschap komt van verschillende hoeken en betreft verschillende onafhankelijke onderzoeken. Beide onderzoeken tonen aan, dat voorheen enkele factoren niet zijn meegenomen in berekeningen en dat we daarom minder goed zijn voorbereid op monster-vloedgolven.

Factoren tsunami’s beter berekend in nieuw onderzoek

Nu die factoren wél zijn meegenomen, is het schrikken geblazen. Het eerste onderzoek keek naar het ontstaan van tsunami’s in ondiep water waar tektonische platen tegen elkaar worden aangedrukt en uiteindelijk er één wel onder de onder moet schuiven. Het is met name die laatste schuif, van de ene plaat onder de ander, die een aardbeving onder zee veroorzaakt.

De ernst van de vloedgolf heeft er onder meer mee te maken, hoeveel kubieke meter grond wordt verplaatst. Die verplaatsing van de aardbodem zet namelijk het zeewater in beweging. Als er meer water wordt verplaatst en in beweging wordt gezet is dat een betrouwbare indicator voor de impact van de tsunami als deze aan de kust aankomt.

Verhoogde druk op breuklijnen in oppervlakkig zeewater

Tot nu zijn de bevingen in ondiep water niet voldoende meegenomen in metingen die tsunami’s voorspellen. Deels komt dat omdat de techniek ontbrak om de hoeveelheid verplaatste grond goed te meten. Maar ook omdat werd aangenomen dat aardbevingen in dieper water tot grotere schade kan leiden. Dat laatste blijkt in ieder geval niet helemaal waar, zo roepen geologen aan de Universiteit van New Mexico en aan de Nanyang Technological University in Singapore.

De spanningen tussen aardplaten dieper in zee, die op het punt staan om onder elkaar te schuiven, maar dat nog niet doen, voeren namelijk ook druk uit elders op de breuklijn, te weten dichter bij de kust. Ook hier kunnen de platen nergens heen, waardoor de druk op deze plek eveneens toeneemt en met grotere kracht dan normaal wordt los gelaten op het moment dat verder in de zee de plaat wél eindelijk onder zijn botsende buur schuift.

Kustlijn in de vorm van baai extra gevoelig voor tsunami

Met andere woorden, de aardbeving dieper in zee, veroorzaakt ook een verschuiving dichter bij de kust. De hele plaat verschuift immers, wat weer een tsunami dicht bij de kust tot gevolg kan hebben. Deze factor is nu meegenomen in toekomstige berekeningen. En toen deze factor werd meegenomen, konden de onderzoekers ook accurater berekenen hoeveel grond er op de zeebodem verplaatst werd dichter bij de kust. Hierdoor zijn totaal andere kansberekeningen ontstaan. De nieuwe kansberekeningen laten duidelijk zien, dat de kans op een tsunami, die mede wordt veroorzaakt in het gedeelte van de breuklijn die dichter bij de kust ligt, behoorlijk toeneemt.

Ook onderzoekers elders ter wereld hebben aan de bel getrokken, in verband met een heel ander onderzoek. Aan de universiteit van Illinois heeft men gekeken hoe het zit met de factoren die een tsunami veroorzaken én de ernst van die tsunami. Daaruit bleek dat een tot nu toe weinig erkend onderdeel van tsunami´s is meegenomen, namelijk de vorm van de kustlijn waarmee een tsunami in aanraking komt. Vooral baaien hebben een verhoogd risico op hoge vloedgolven omdat de vorm van die specifieke kustlijnen de golf als het ware naar elkaar toe drukt en daarmee de hoogte in.

Turkije, Egypte en VS wachten potentiële natuurrampen

In sterk verstedelijkte gebieden, gelegen aan zo´n baai én met een breuklijn voor de kust, is het dus extra oppassen geblazen. De onderzoekers houden dan ook het hart vast voor met name de San Francisco Bay Area, de baai van Izmit in Turkije en Gulf of Al-Aqaba in Egypte.

De drie genoemde baaien, zijn volgens de wetenschappers, heuse risico-gebieden, die eens serieus hun veiligheidsmaatregelen onder de loep moeten nemen. Doen zij dat niet, dan is het een kwestie van tijd voordat een tsunami weer toeslaat en een ware ramp veroorzaakt.

Gepubliceerd op 31.5.2021

Bronnen: University of Illinois at Urbana-Champaign, Verenigde Staten – Slip rate deficit and earthquake potential on shallow megathrusts door de University of New Mexico en NTU Singapore.

Net binnen