Extreme weerverschijnselen in de ruimte brengen de bemanning van maanmissies ernstig in gevaar, zeggen wetenschappers. Een vertraging kan dodelijk zijn.

Dat een maanmissie altijd strak gepland wordt en móet worden, is duidelijk. Toch kunnen zich altijd omstandigheden voordoen, waarbij de lancering wordt uitgesteld. Maar astronomen hebben iets ontdekt, waardoor zij menen dat een bemand tochtje naar de maan nú moet plaats vinden, omdat de ruimtereizigers anders onderweg wel eens in levensgevaar zouden kunnen komen.

Activiteit van de zon hangt af van cycli

Maak haast en maak voort, zegt de universiteit van Reading in Groot-Brittannië. Daar heeft men eens een grootscheeps onderzoek gedaan naar zonnestormen en daarin 150 jaar aan data geanalyseerd. Die blijken niet zo willekeurig als tot nu toe werd aangenomen. Er is juist een duidelijk en sterk patroon te ontdekken in de zonnestormen. Dit zijn periodes waarin de zon veel actiever is dan normaal en veel meer en veel grotere zonnevlammen afgeeft. Die periodes doen zich niet zomaar voor, maar volgen de cycli van de zon. Een cyclus duurt ongeveer 11 jaar. Dan draaien de magnetische noord- en zuidpolen van de zon en begint de volgende cyclus. Wetenschappers hebben de cycli genummerd. Momenteel zitten we in zonnecyclus 25 en die is begonnen in december 2019.

Zonnestormen komen in seizoenen, volgens die cycli, net zoals het weer op aarde. En met name in twee specifieke periodes die elkaar regelmatig afwisselen. Ten eerste is de vroege fase van de zonnecycli die even genummerd zijn, gevoelig voor extremiteiten. Ten tweede is dat juist de late fase van de cycli die oneven genummerd zijn, zoals degene waarin de zon zich nú bevindt. Mensen naar de maan sturen, moet dus ook spoedig gebeuren anders zou men zich wel eens midden in een zonnestorm-seizoen kunnen begeven.

Zonnevlammen heviger en frequenter na 2026

De bemande Artemis-missie stond namelijk op de agenda voor 2024 en dat zou nog prima zijn. Maar NASA houdt een slag om de arm en denkt ook te kunnen vertrekken in 2028 of 2029. En dát zou een zeer grote fout zijn. Dat zijn namelijk de laatste jaren van deze oneven cyclus en dus de meest stormachtige. Op aarde maken we daar niet zo veel van mee. Het effect van de zonnestormen op ons klimaat, blijkt nihil. Dit is onderzocht omdat men eerder in de zonnevlammen een (bijdragende) factor vermoedde in onze opwarming. Dat blijkt echter niet het geval.

Op de maan of op weg ernaar toe, echter, is een heel ander verhaal. Je hebt niet de beschermende lagen van de aarde om je tegen zonnevlammen te beschermen. Bovendien ben je nog een stuk dichterbij die zonnevlammen op de koop toe. Omstandigheden die makkelijk kunnen leiden tot een wel zeer intense barbecue, of zoals de wetenschappers van Reading het formuleren: zeer ernstige schade aan de gezondheid van mensen aan boord van Artemis.

Seizoen van zonnestormen begint over paar jaar

De wetenschappers dringen er dan ook op aan de lancering van Artemis niet te vertragen en ook echt in 2024 te laten plaatsvinden. Of in het uiterste geval in 2025. In 2026 begint namelijk weer het nieuwe zonnestorm-seizoen en deze zal duren tot 2030. Mensen naar de maan sturen zal dus vóór 2026 moeten gebeuren. De eerstvolgende gelegenheid zal zich namelijk weer pas aandienen na 2030. De eerstvolgende véilige gelegenheid tenminste.

Gepubliceerd op 2.6.2021

Bron: Extreme space-weather events and the solar cycle door Universiteit Reading in Groot-Brittannië.

Net binnen