history
bron: Pixabay.com
"Artefacten" oermens mogelijk gewoon afval aap
Een paar slordige langstaart makaken in Thailand hebben de wetenschap over de oorsprong van de mens op zijn kop gezet. Hun toevallige afval lijkt namelijk verdacht veel op de stenen werktuigen die aan de eerste mensachtigen zijn toegeschreven.
Dit roept de vraag op of deze eerste “artefacten” ook niet doodgewoon afval waren van apen. En helemaal geen instrumentontwikkeling van hominiden.
Wat is er precies aan de hand? Welnu, het lijkt op een scène van Monty Python, maar dit is wat er is gebeurd: In Phang Nga National Park in Thailand bestudeerden evolutionair antropologen van het gerenommeerde Max Planck Instituut in Duitsland, een groep makaken om te leren over de ontwikkeling van mensachtigen. (Makaken lijken genetisch veel op homo sapiens.) De betreffende apen zaten rustig in hun bomen van noten te smikkelen, die zij open sloegen met stenen. De tafelmanieren lieten echter te wensen over, dus die stenen vielen ook wel eens van grote hoogte naar beneden. Met als gevolg: hele bergen stenen scherven en splinters.
Aap laat steen vallen. Of mens maakt stenen scherf?
En dáár begint de ontdekking. En het probleem. Nadere bestudering van deze scherven door de onderzoekers, leerden hen al snel dat deze scherven wel héél erg leken op de stenen scherven, die tot nu zijn aangemerkt als de eerste menselijke werktuigen. Van deze gevonden scherven werd altijd gedacht, dat zij doelmatig bewerkt waren door de eerste mensachtigen, reeds 2.5 miljoen jaar geleden.
De primitieve werktuigen konden worden gebruikt voor de jacht of het bewerken van materiaal als vlees en leder. Er was altijd al controverse over deze werktuigen, want niet iedere steen met een breukvlak en een scherp randje kan als oer-instrument worden aangemerkt. Daarom hielden wetenschappers een slag om de arm: alleen als deze scherven in grote concentraties werden aangetroffen, dán ging men uit van opzettelijke vervaardiging.
Die aanname kan nu subiet het raam uit. De makaken anno 2023 hebben bewezen dat je alleen maar een in groepje bij elkaar in een boom hoeft te zitten en stenen te laten vallen. En voila: er ligt een hoopje “werktuigen” bij elkaar. Niets geen ontwikkeling, niets geen instrumenten maken en wellicht zelfs niet de term “oermensen”. Immers: het verschil tussen oermens en aap heeft sterk te maken met het maken van werktuigen. Is het nog een oermens als de stenen gewoon kapot zijn gevallen in plaats van doelbewust gemaakt? Of spreken we dan van apen?
Bracht kapotte steen oermens op idee?
Dat afval mogelijkerwijs per ongeluk is aangezien voor menselijk werktuig, kan verschillende consequenties hebben. Óf de ontwikkeling tot het maken van instrumenten kwam juist veel later op gang en deze eerste “menselijke artefacten” zijn feitelijk gewoon rommel en afval van apen, geen oermensen, miljoen jaren geleden. Óf - en hier hopen de wetenschappers op - het is juist een aanwijzing hoe oermensen erop kwamen om überhaupt steenschilfers te gebruiken als instrumenten: zij zagen hoe gevallen stenen, verpulverden tot scherven en besloten dat dit handig was.
ScienceGeek houdt voor jullie in de gaten, welke kant de dobbelsteen heen rolt en rapporteert zo snel mogelijk wederom de bevindingen!
Gepubliceerd op 24 maart 2023
Bron: Max Planck Instituut voor Evolutionaire Antropologie
- oermens
- hominiden
- werktuigen
- beschaving
- antropologie
- evolutionaire antropologie
- makaken
- mensachtigen
- wetenschappelijk onderzoek
lees ook
