Hoe ontstaat een rebel?

bron: Pixabay.com

Hoe ontstaat een rebel?

We rebelleren en komen in verzet. Tegen de overheid, klimaatopwarming, tegen links en tegen rechts. Maar wanneer verzetten we ons eigenlijk? En wat is verzet?

De media en de sociale media zijn er vol van: rebellen en strijders. De berichten op Twitter, Instagram en Telegram liegen er niet om en roepen ons op te rebelleren. Toch blijkt uit onderzoek dat rebellie niet direct ontstaat uit onrecht, maar uit de mogelijkheid om te rebelleren.

Psychologen aan de Universiteit van Waterloo gingen ermee aan de slag en keken wanneer mensen zich gingen verzetten tegen overheidsmaatregelen. Deden ze dat omdat ze het ermee oneens waren? Of omdat ze dachten dat verzet zin had en zij onder maatregelen uit konden komen? Het laatste bleek het geval te zijn.

Rationaliseren of verzetten?

Voor het experiment lieten psychologen hun testpersonen een berichten lezen over verkeersmaatregelen. De testpersonen waren in 2 verschillende groepen verdeeld. 1 groep kreeg een bericht over een nieuwe wet die al was aangenomen over een verlaagde maximumsnelheid. De andere groep kreeg eenzelfde soort bericht, maar met dit verschil dat de wet nog in de maak was en er nog kans was dat deze maatregel niet door zou gaan.

Alleen als we denken dat we er iets mee opschieten, worden we rebellen.
bron: Pixabay.com
Alleen als we denken dat we er iets mee opschieten, worden we rebellen.

De mensen die het eerste bericht kregen, toonden acceptatie van de wet, Zij rationaliseerden de maatregelen en gaven niet aan zich te verzetten. Dat lag anders voor de groep mensen die te horen had gekregen dat de verlaagde maximumsnelheid nog geen feit was, maar slechts een plan. Deze mensen kwamen al snel met ideeën om tegen de wet te rebelleren en in actie te komen.

Liefdesverdriet

De onderzoekers geven aan dat dit logisch is. Wanneer ons brein zelfs maar een mogelijkheid ziet om ons te onttrekken en toch onze zin te doen, dan zal het zich daarvoor inzetten. Zij vergelijken het met hopeloos verliefden die aan het lijntje worden gehouden, een situatie die decennia kan duren, zolang de verliefde maar denkt dat hij of zij een kans heeft. Wordt de verliefde drommel duidelijk gemaakt dat er écht geen kans is, dan gaat de verliefde rationaliseren en accepteren: hij of zij vond die persoon bij nader inzien toch niet zo ontzettend leuk. Als het zeker is dat de liefde onbeantwoord blijft, taaien we af.

Maatschappelijke omwentelingen

Ook wereldwijde maatschappelijke ontwikkelingen zijn volgens de onderzoekers op deze manier te verklaren, zoals de Arabische Lente of de val van de Berlijnse muur. Toen de Tunesische president Ben Ali in 2011 het hazenpad koos en vluchtte, ging er een lampje branden bij de burgers van omliggende landen die jarenlang onder strikte regimes hadden geleefd. Misschien was ook hun regime toch niet zó strikt. De breinen van de mensen zagen opeens kansen die ze nooit eerder zagen en opstanden in de Arabische wereld waren het gevolg.

Ook de val van de muur valt hieronder. Decennia leefden de mensen in Oost-Europa achter het zogenaamde IJzeren Gordijn en meenden ze dat de heerschappij over hen absoluut was. Zodra zij signalen kregen dat het met die absoluutheid wel meeviel, kwamen zij massaal in opstand en was het hek van de dam, oftewel de stenen uit de muur.

De rellen die in Washington uitbraken toen Trump verloor, vertoonden hetzelfde principe. De Trump-aanhangers kregen van de voormalige president te horen dat zij zich kónden verzetten tegen hun nieuwe president Biden en wel door naar de hoofdstad te trekken om hun onvrede te tonen. Daarmee was de kans geopperd om onder Biden uit te komen en duizenden gaven gehoor aan de oproep.

Niet onvrede zelf, maar de mogelijkheid om onvrede te tonen en er iets mee te doen, lijkt daarmee de grote motivator van rebellie.

Gepubliceerd: 27.01.2023

Bron: studie Association for Psychological Science. "People rationalize situations they're stuck with, but rebel when they think there's an out."

  • Wat is een dictatuur?
  • dictatuur
  • rebellie
  • verzet
  • opstand
  • wetgeving
  • overheid
  • onbeantwoorde liefde
  • liefdesverdriet
lees ook