bron: Pixabay.com

Dodelijke sojateelt

Braziliaanse pesticide voor soja gelinkt aan kinderleukemia

BrazilIë verbouwt tegenwoordig de meeste sojabonen ter wereld. En is tevens de grootste verbruiker van gevaarlijke pesticiden voor die soja. In gebieden waar de sojateelt toeneemt, stijgt niet alleen het aantal gevallen kinderleukemie, maar ook het sterftecijfer van deze jonge patiënten.

Amerikaanse sociologen en economen aan de Universiteit van Illinois keken naar de gebieden in het land waar de teelt van sojabonen het sterkst was gegroeid. Uit hun onlangs verschenen publicatie in het wetenschappelijke magazine PNAS, bleek dit vooral in de Cerrado en het Amazonebekken het geval te zijn. De Cerrado is een savanne-achtig gebied in Centraal-West Brazilië, dat ongeveer 1/5e van het land beslaat. De laatste jaren trekken organisaties als het Wereld Natuur Fonds steeds vaker aan de bel, vanwege de toenemende landbouw in het gebied. Het aantal hectare waar soja verbouwd wordt, is er verdrievoudigd van 5 miljoen in 2000 tot 15 miljoen in 2019.

Sojateelt én gebruik van pesticiden is ontploft in Brazilië

Daarnaast hebben de Brazilianen de Amazone ontdekt als bouwgrond voor de sojaboon. Werd er in 2000 nog 250.000 hectare gebruikt voor het verbouwen van soja, in 2019 was dit met 2000% toegenomen tot 5 miljoen hectare. Het merendeel van wat tegenwoordig sojateelt is, was landbouwgrond dat gebruikt werd om vee te laten grazen. Met de opkomst van de sojaboon is het gebruik van pesticiden omhoog geschoten in Brazilië. Vooral met de zeer schadelijke varianten heeft het land weinig moeite. Die zijn het meest effectief en leveren dus de meeste winst op voor de agrarische ondernemingen. De sojaboeren brengen de pesticiden dan ook zeer royaal aan, meer dan op hun mais, rijst, bonen en suikerriet. Brazilië gebruikt per hectare soja 3 keer zoveel als China en 2,3 keer zoveel als de Verenigde Staten. Dat zijn de 2 andere top gebruikers van pesticiden.

bron: Pexels: Gilmer Diaz Estela

De sojaboon blijkt bepaald geen heilig boontje. In Brazilië althans, waar de sojateelt is ontploft.

Dat gevaarlijke pesticiden kankerverwerkende stoffen bevatten, is al langer bekend. De onderzoekers wilden echter weten wat dit over langere periode specifiek betekende voor de volksgezondheid. Ze bekeken daarom de data van 2004 tot 2019. In de gebieden waar de sojateelt was ontploft, waren er 123 meer kinderen overleden aan ALL, oftewel acute lymfatische leukemie. ALL is een vorm van bloedkanker waarbij de witte bloedcellen niet goed aangemaakt worden en zich ontwikkelen. Deze kanker is normaal gesproken zeldzaam. In Nederland wordt de diagnose jaarlijks zo’n 250 keer gesteld. De ziekte kan zich op alle leeftijden ontwikkelen, maar komt ook in Nederland vooral voor bij kinderen. Overlevingskansen stijgen met goede zorg en de aanwezigheid van medische voorzieningen.

Drinkwater besmet met pesticiden

Dat er meer kinderen aan ALL overleden in de gebieden waar de sojateelt geïntensiveerd is, sluit aan bij signalen uit de medische zorg aldaar. Ook vonden eerdere studies al correlaties tussen bijvoorbeeld de verkoop van pesticiden en het ontstaan van kanker. De wetenschappelijke vraag rees over hoe de kinderen besmet raakten met de gevaarlijke stoffen. Daarvoor keken de onderzoekers waar de getroffen kinderen leefden. De toename aan kinderkanker concentreerde zich vooral in gebieden die stroomafwaarts lagen van rivieren. Stroomopwaarts was de toename nihil of veel kleiner. Dit wijst er volgens de wetenschappers op, dat de inname vooral plaatsvindt via drinkwater, dat gewonnen wordt uit het verontreinigde rivierwater en aanliggende grondgebieden.

Volgens onderzoeksleider dr. Marin Elisabeth Skidmore is het van belang dat boeren voorlichting krijgen over de gezondheidseffecten van pesticiden. “We zeggen niet dat ze moeten stoppen met het gebruik van die stoffen, want dat vormt nu eenmaal een belangrijk onderdeel van hun teelt. Maar ze moeten wel leren hoe pesticiden in een veilige dosis kunnen worden toegepast en welke veiligheidsmaatregelen ze kunnen nemen.”

Gepubliceerd op 2 december 2023

Bronnen: M. Skidmore, K. M. Sims, H. K. Gibbs (University of Illinois USA, Agricultural intensification and childhood cancer in Brazil in PNAS